Uzaqgörənliyin qələbəsi
Tural Amin
Arxada qoyduğumuz son günlərdə dünyanın ən önəmli hadisəsi Cənubi Afrika Respublikasının keçmiş prezidenti, azadlıq savaşçısı Nelson Mandelanın vəfatı oldu. O Nelson Mandela ki, ömrünün 27 ilni xalqının azadlığı uğrunda dəmir barmaqlıqlar arasında keçirdi. Və həbsdən azad olduqdan sonra həyatının böyük hissəsini məşəqqətli bir hala gətirmiş sistəmə, insanlara qarşı bağışlayıcı mövqe göstərərək irqi ayrı seçkiliyin olmadığı bir ölkənin qurulması üçün çalışmağa başladı.
Bir müddətdir mübarizəsini və həyatını oxuduğum Nelson Mandelanin əzmini, mətanətini sorğulamaq bizim kimi yolun başında olanlar üçün çox tez olsa da, prosesin qələbə ilə nəticələnməsinə səbəb olan digər əhəmiyyətli səbəbləri diqqətdən qaçırmamalıyıq. Əlbəttə ki Nelson Mandelanın apartheid rejimi üzərindəki qələbəsi böyük mübarizənin nəticəsi idi. Burda onun sarsılmaz iradəsini, qələbəyə olan inamını ve inandığı dəyərlərin gerçəkləşdirmə əzmini xüsusi ilə qeyd edə bilərik. Lakin unutmamalı olduğumuz başqa bir insan da var ki, o prosesleri görürdü ve doğru qərar verdi.
Bu, apartheid dövrünün sonuncu prezidenti, Millətçi partiyanın nümayəndəsi Frederik Willem de Klerk idi. Məhz onun prosesleri doğru anlaması və məsələlərə siyasi həssaslığı Nelson Mandela və ANC-nin ( Afrika Milli Konqresi) qələbəsi ilə yekunlandı. Əslində F.W. de Klerk görürdü ki, ağların afrikalılara qarşı apardığı amansız siyasət öz nəticəsini verməyəcək. Qeyd etmək lazımdır ki, onun atası apartheid rejiminin qurucularından biri idi. Atası ilə müqayisədə həssas siyasətçi olan de Klerk ölkənin istiqbalını və xalqın gələcəyini öz maraqlarından üstün tutaraq bu addımı atdı.
Bir şeyi de qeyd edək ki, de Klerkə qədər Nelson Mandela həbsxanada olduğu müddətdə bir neçə dəfə hökümət nümayəndələri ilə gizli danışıqlarda olmuşdu. Amma de Klerk qeyri şərtsiz bütün liderlərin həbsdən azad olunmasını, ANC üzərindən qadağanın qalxmasını qəbul etməklə bərabər, yerli əhaliyə səsvermə hüququna imkan yaradan yeni konustutsiyanı qəbul edəcək cəsarəti göstərən tək insan idi. Təsadüfi deyil ki, Prezident seçilər seçilməz ilk çıxışındaca hədəfinin irqi ayrı seçkiliyin olmadığı ölkənin qurulması olduğunu demişdi. Əslində onun həyata keçirdiyi siyasət nəticəsində dörd il sonra prezident seçilən Nelson Mandela öz qucaqlayıcı siyasətini tətbiq edə bildi. Deyə bilərsiniz ki, onsuz da ANC sonda qələbə qazanacaqdı. Bəli qazanacaqdı, lakin ölkənin sonu digər Afrika ölkələrindən fərqlənməyəcəkdi. Digər Afrika ölkələrinin aqibəti isə hələ də indiyə qədər davam edən vətəndaş müharibələri ve diktator rejimleri oldu. Nelson Mandela və F.W. de Klerkin Cənubi Afrika xalqına bəxş etdiyi bu bərabərlik, azadlıq nümunəsi dünya xalqları tərəfindən yüksək dəyərləndirildi və 1993-cü ildə Nobel mükafatına layiq görüldülər.
Bu tarixi prosesdən bizim dərs götürməli olduğumuz çox şey var. Biz deyəndə yəni ki, hakimiyyətin. Çünki günü gündən qaranlığa sürüklənən ölkənin insanlarını dinləmədən, insanlarına laqeyd qaldığın zaman əlbəttə ki, xalqın və ölkənin taleyi sual altında qalır. Əlbəttə ki, legitmliyini xalqda axtarmayan, tərifi çətin bir quruplaşmanın xalqla dialaqo getməsi onsuz da gözləntilərin çox -çox altındadır.
Amma onlar bu yolu seçsələr həm özlərinə qarşı olan şiddətli nifrəti sonlandıra bilərlər və uçuruma doğru gedən ölkənin aqibətinin dəyişməsinə töhvə verə bilərlər. Başqa cür hər iki tərəf üçün çox acı nəticələrlə sonlanacaq ki, nəticədə itirən Azərbaycan olacaq. Ölkənin gələcəyi bu gün hər şeyin fövqündə dayanmalıdır. Məhz bu cür yanaşma vətənimizi səfalətin və yoxsulluğun hökm sürdüyü Afrika ölkələrindən birinə çevrilməkdən qoruya bilər.
