“Haqq mənəm, haqq məndədir, haqq söylərəm”, Nəsimi
Çünki tanrı məndə olduğu kimi sizdə də var.
“Tanrı” sözünün sinonimi mənim üçün “vicdan”dır. Mən bir vicdan daşıyıcısı kimi həm də tanrı daşıyıcısıyam. Mən həqiqətəm, doğruyam. Ona görə də, insanlar mənə 14 əsr bundan öncə yaşamış bir kişinin tanrısını, həqiqətlərini sırımağa çalışanda şüşənin arxasında qəribə hərəkətlər edən bir palyaçoya bənzəyirlər. Tanrını yerdə, göydə, buludların arasında və digər qeyri-müəyyən yerlərdə axtaranlar onu heç bir zaman tapmayacaqlar. Başqalarının tanrısını axtarmağa çalışanlar tanrısız yaşamış kimi olurlar. Çünki tanrı məndə olduğu kimi sizdə də var.
Mən onu başqa yerdə axtarmıram, öz vicdanımın dediyi ilə yaşayıram. Mənim fərqim sadəcə budur. Siz isə hələ də öz tanrınızla yox, 14 əsr bundan əvvəl yaşamış bir ərəbin, əjdadlarınızın, qohum-qonşularınızın allahı ilə yaşayırsınız. Sizə həmişə hər kəs öz doğrularını sırıyacaq, siz də digərlərinin doğrularının yolu ilə gedəcəksiniz. Çünki öz tanrınızı bilmirsiniz. Öz tanrınızın səsini kəsib, başqalarının allahlarını dinləyirsiniz. Əgər bir gün gözünüzü yumsanız və içinizdəki allahı dinləsəniz, o zaman kim olduğunuzu, hansı yolda olduğunuzu və hansı yolda olmaq istədiyinizi anlayacaqsınız.
O zaman başqalarının istəyi ilə, qaydaları ilə, doğru və yalnışları ilə yaşamaqdan əl çəkib, öz həqiqətinizi tapacaqsınız. Mənim tanrım (vicdanım) mənə həqq olduğumu deyir. O, mənə sizin də, digərlərinin allahına da(vicdanına, seçiminə, həqiqətinə və yoluna) hörmət et, amma “mənimlə və öz həqiqətinlə, doğru bildiyinlə yaşa” deyir. Haqqı içinizdə bilmədikcə, özünüzün kim olduğunu bilmədikcə özünüzə hörmət etməyi bacarmazsınız.
Özünüzdəkinə hörmət edə bilməyən başqalarının həqiqətinə, doğrusuna da hörmət edə bilməz. Kor-təbii başqalarının həqiqətinə inanarsınız, o həqiqəti öz həqiqətiniz bilib, digərinin allahına tapırsınız. Halbuki, özünüzə tapmağı öyrənməlisiniz. Tanrı kitablarda deyildir. Hansısa kağız parçası sizdən daha müqəddəs ola bilməz. Çünkü o kağızda tanrı gizlənməyib. Sizin içinizdə gizlənib, ona görə Siz müqəddəsiniz, kitab yox. Özünüzü dinləməyib, kitabı dinləmək günahdır. Susdurulmuş tanrınıza izin verin, söz verin, qoy, o, da danışsın.
