Azərbaycanda Gender Bərabərliyinə Dair Vəziyyətin Təhlili
Son dövrdə Azərbaycanda gender bərabərliyinin təmin olunması istiqamətində bir sıra qanunlar, beynəlxalq sənədlər, milli fəaliyət planı və dövlət proqramı qəbul edilmişdir. Keçirilən araşdırma və sorğular bu istiqamətdə atılan addımların ciddi dəyişikliklərə gətirib çıxarmadığını ortaya çıxarır.
Azərbaycanda gender bərabərliyinin mövcud vəziyyətinin təhlilində qadınların kişilər ilə müqayisədə resurslar üzərində nəzarət, resurslardan müstəqil şəkildə istifadəyə qərar vermə, eyni zamanda aktiv siyasi və iqtatisadi fəaliyyətlə məşğul olma, qərarverici vəzifələr tutma imkanlarının çox daha məhdud olduğu aşkar görünür.
Bu gün qadınların cəmiyyətdəki statusuna iqtsiadi, sosial, siyasi, mədəni, bəzən də dini normalar və yanaşmalar təsir edir.
Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkədə gender bərabərliyini təmin etmək məqsədilə görülən işlərə nəzər salaq
a) CEDAW-nun ratifikasiya edilməsi (1995-ci il);
b)Prezidentin fərmanı əsasında Qadın Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradılır (1998-ci il);
c) “Qadınlarla bağlı Dövlət Siyasətinin İcrası” haqqında prezidentin fərmanı (2000-ci il) və müvafiq dövlət qurumlarında və 16 rayonda İcra Hakimiyyələri nəzdində gender problemləri ilə bağlı departamentlərin təsis edilməsi,
d) Parlamentin qadın əməyi ilə birbaşa bağlı olan Beynəlxalq Əmək Təşkilatının 4 konvesiyasını ratifikasiya etməsi (2000)
e) Nazirlər Kabineti Qadın məsələləri ilə bağlı 2000-2005-ci illər Milli Fəaliyyət Planını təsdiq edir
f) Prezidentin fərmanı əsasında Qadın Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsinin ləğv edilərək Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılır (2006)
g) Gender Bərabərliyi haqqında Azərbaycan Respubliasının Qanunun təsdiq edilir (2006)
h) AQUPDK-nin Milli Fəaliyyət Planı (2008-2010)
k) Məişət Zorakılığının qarşısının alınması haqqında qanun qəbul edilir (2010)
l) Məşğulluq üzrə Milli Strategiya və Minilliyin İnkişafı Məqsədlərinin (2006-2015) əsas tutulmasını göstərmək olar, İnsan Alverinə qarşı Avropa Şurasının Konvensiyası önə çıxarılır.
Müstəqillikdən sonrakı dövrdə bazar iqtisadiyyatina keçid, bir çox müəssislərin bağlanması, iş yerlərini itirənlər arasında qadınların sayca çoxluq təşkil etməsi, yeni yaranan iş yerlərində kişilərlə rəqabatə davam gətirməməsi gender bərabərsizliyini daha da artırdı.
Qurumların təsis edilməsinə və çoxsaylı sənədlərin qəbul edilməsinə baxmayaraq Azərbaycanda gender bərabərliyi balansında ciddi dəyişiklərə nail olunmadı.
Bunun səbəbi isə bu qurumların effektiv və ya konkret icra mexanizmlərinin olmamasıdır. Xüsusilə, AQUPDK-nin fəaliyyət planları və ya Məişət Zorakılığı ilə bağlı Qanunun icrası yerli icra hakimiyyəti orqanlarına həvalə olunsa da, icra hakimiyyətləri yanında nəzərdə tutulan sığınacaqların və muvafiq sosial işçilərin olmaması; qanunların bir-biri ilə ziddiyət təşkil etməsi (məsələn 18 yaşına çatmayan hər bir şəxs uşaq sayıldığı halda öncəki nigah haqqında qanunda erkən nighaların qurulmasına şərait yaradan müddəalaraın olması); dövlət tərəfindən icra olunan proqramların müstəqil monitorinqi və qiymətləndirilməsinin aparılmaması; şəffaf hesabatlılığın olmaması; vətəndaş cəmiyyətinin birgə fəaliyyətə cəlb edilməməsi; gender bərabərliyi ilə bağlı bütün regionları əhatə edəcəck geniş miqyaslı, milli səviyyədə davamlı kampaniyaların aparılmaması; regionlarda qadınların təşkilatlanmasına milli səviyyədə dəstəyin olmaması; müvafiq qanunverici və icra hakimiyyəti orqanlarında daha yuxarı postlarda gender həsasslı işçi heyətinin çalışmaması; müvafiq dövlət orqanlarında “gender focal point”ların (gender siyasətinə məsul işçi) yalnız sənəd üzərində işi icra etməsi və ya iş icra edənin genderlə bağlı həssas olmamasıdır.
Gender Bərabərliyi və Qadın Təşəbbüsləri İctimai Birliyinin “Milli Gender Mexanizmlərinin monitorinqi” hesabatında (2010) gender bərabərliyi ilə 20 nazirliyə və 9 dövlət komitəsinə göndərilən elektron sorğuya yalnız 4 nazirlik və 2 komitədən cavab gəldiyi qeyd olunur. Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin gender üzrə məsul işçisinin komputerlə təmin olunmaması isə ayrıca bir mizah nümunəsidir.
Gender üzrə məsul işçi vəzifəsinin təsvirinə baxsaq yalnız iki nazirlikdə gender siyasəti üzrə koordinatorlar nazirin müavinləri olmuş, 16 nazirlik və digər dövlət qurumlarında gender üzrə bu pozisiyaya həmin qurumların İnsan resursları departamentinin nümayəndələri və ya Ümumi şöbənin rəhbəri və işçiləri məsul olmuşdur. Faktın özü bu pozisiyanın yalnız formal xarakter daşıdığını təsdiqləmiş olur və dövlətin gender bəarabərliyinin təmin edilməsi ilə bağlı aydın siyasətinin və planının olmamasını göstərir.
Azərbaycan Konstitusiyası və Gender haqqında Qanun qadınların sosial, siyasi və iqtisadi həyatda kişilərlə bərabər iştirak hüququnu tanıyaraq hər ikisi üçün bərabər imkanların yaratdıldığını bəyan edir. Mövcud statistika isə istənilən sahədə qadınların iştirakçılığının zəif olduğunu göstərir.
Qadınlar siyasətdə
Azərbaycan əhalisinin 52%-ini qadınlar təşkil edir. Milli Məclisdə təmsil olunan deputatların 16% qadındır. 2010-cu il noyabr seckiləri üçün partiyalar üzrə qeydə alınmış namizədlərin arasında da qadınlar azlıq təşkil edir. Belə ki, YAP kimi çoxsaylı üzvü olan partiya 22 qadının, AXCP-Musavat Blokunun isə yalnız 1 qadının namizədliyini irəli sürmüşdür. Bu fakt qadınların siyasi proseslərdə, qərarvermədə iştirakının nə qədər aşağı olduğuna nümunədir. Azərbaycanda qadın nazir və ya yerli icra hakimiyyəti başçısı yoxdur. Yalnız iki dövlət komitəsinin- AQUPDK və TQDK sədri və İnsan Hüquqları üzrə Ali Müvəkkil (Ombudsman) qadındır. Qadınlar daha çox nazir və sədr müavinləri və digər vəzifələrdə fəaliyyət göstərirlər. 2007-ci il BMT-nin Gender Münasibəti hesabatında qeyd edildiyi kimi yalnız bir xanım səfir və xarici ölkədə daimi nümayəndəliklərindən yalnız birinin rəhbəri qadındır. Qadınlar diplomatik heyətin yalnız 14,3%-ni təşkil edir. Kəskin fərq kişilərin dominanatlığı aydın göstərir. Mərkəzi Seçki Komissiyasının 16 üzvündən 4-ü və 125 dairə seçki komissiyalarından yalnız 3-ünün sədri qadındır. Rəsmi qeydiyyatdan keçmiş 50 partiyadan yalnız birinin lideri qadındır.
2006-cı ildən dövlət qurumlarında mövcud olan təsnifatlı gender məlumat bazasına etibarən əsasən qadınlar daha çox yardımçı vəzifələrdə (63.6%), kişilər isə idarə strukturunda (80%) təmsil olunurlar. Ümumilikdə isə Azərbaycanda kişilər dövlət və özəl sektorda ən yüksək təmsil olunmada mütləq üstünlüyə malikdirlər (90%).
2009-cu ilin aprel ayında Dövlət qulluğuna sənəd verənlər arasında 2862 ərizəçidən 652 –i qadın, 2210-u kişi olmuş və təxminən 23% qadın və 77% kişi müsabiqənin birinci mərhələsini keçmişdir.
Qadınların siyasi proseslərdə zəif təmsil olunmasının əsas səbəblərindən biri cəmiyyətdə mövcud olan stereotiplərdır. “Kişi işi” kimi qiymətləndirilən vəzifələr, qadınların özünəgüvəninin zəif olması və kişi rəqiblər tərəfindən müxtəlif təzyiq və diskriminativ yanaşma da bu səbəblər sırasındadır.
Qadınlar iqtisadiyyatda
Azərbaycan mentalitetində biznes karyerası qurmuş qadınların heç də həmişə müsbət imici olmur. Bəlkə bu yanaşma qadınların yalnız 17% bisnesdə iştirakını izah edir. 7-8% qadın sahibkar var ki, onlar da çox kiçik bizneslə məşğuldurlar (şirniyyat hazırlanması və satışı, xalçaçılıq). Böyük şəhərlərdə isə bura gözəllik və sağlamlıq mərkəzlərini əlavə etmək olar.
Qadınların kiçik və orta biznesə başlayarakən üzləşdikləri maneələr sadəcə sosial stereotiplər deyil. Kreditlərə çıxış imkanlarının məhdud olması və ya bank və kredit təşkilatlarının qadınların biznes quruculuğu və idarəçilik sahəsində bilik və bacarıqlarına etibar etməyərək maliyyə ayırmaması da qadın sahibkarlarının sayının artmasına əngəldir (P.S. regionlarda qadınların iqtisadi bilik və bacarıqları aşağı səviyyədədir).
Əmək bazarında mövcud gender disbalansı iqtisadi fəallıq, işlə təmin olunma göstəriciləri və kişi ilə qadının əmək haqqları arasındakı fərqdə də özünü büruzə verir. Iqtisadi qeyri-fəallıq səviyyəsi qadınlar arasında (58.3%) kişilərə nisbətən (41.7%) daha yüksəkdir. Azərbaycanda qadınlar kişilərin əmək haqqının, orta hesabla, 57%-ni qazanırlar. Bu maaş fərqi kişilərin daha yüksək vəzifələrdə çalışması və uyğun olaraq daha çox maaş alması, qadınların isə əksinə daha çox yardımçı, ikinci dərəcəli və daha aşağı pozisiyalarda çalışmaları və müvafiq olaraq daha az maaş almaları ilə izah olunur. Iş axtarmayan əhalinin ¾ hissəsini qadınlar təşkil edir. Qadınların iş həyatında bir o qədər aktiv olmamalarının başlıca səbəbləri ev işləri, uşaqların təhsil və tərbiyəsi ilə məşğul olmaq, həyat yoldaşının qayğısına qalmaq və s. məişət işlərinə zaman ayırmaq məcburiyyətidir. Bu minvalla, işləyən xanımların iş yükü daha da artır. Münasib və etibarlı günərzi mərkəzlərinin olmaması qadınları iş həyatında irəliləməsinə mane olur. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, haqqı ödənilməyən əmək (ev işləri) əslində kifayət qədər vaxt tələb edən işlərdir. Məhz bu səbəbdən əksər qadınlar ev işlərinə və ailəsinə vaxt ayırmağa imkan verən işlərə üstünlük verirlər.
Azərbaycanda hələ də “kişi işi”, “qadın işi” kimi stereotiplər mövucddur. bu stereoptiplər qadinlarin ixtisas seçimində də ciddi təsir edir.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, 2011-ci ildə fəaliyyət növləri üzrə fərdi sahibkarların gender bölgüsündə qadın sahibkarların sayı 59088, kişi sahibkarların sayı isə 305492 nəfər olmuşdur. Ölkəmizdə kişilər mülkiyyətə sahib olmaqda da mütləq üstünlük təşkil edirlər (90%).
Qadınlar sosial həyatda
Qadınların yerli ozünüidarəetmə orqanlarında da zəif təmsil olunur. 2011-ci il 30 noyabr bələdiyyə seçkilərinin nəticələrinə görə seçilmiş 463 nəfərdən yalnız 105-i qadındır. Bunun da başlıca səbəbi qadınların informasiya mənbələrinə, xüsusilə elektron informasiyaya çıxışının zəif olması, regionlarda qadınların komputer bacarıqlarının zəif olması, bələdiyyələrin fəaliyyəti barədə az məlumatlı olmaları, bələdiyyələrin özünün İT-dən istifadə imkanlarının məhdud və ya heç olmamamsı, bələdiyyələrin az səlahiyyətli və məhdud büdcə imkanlarıdır. Qadınlar seçildikdə əhalinin arasında boyük nüfuz və səlahiyyət qazana və regionda digər qadınları həvəsləndirmək üçün “nümunəyə” çevrilə bilmir.
Hal-hazırda ölkədə 90-a yaxın qadın təşkilatı fəaliyyət göstərir. Onların əsas hissəsi paytaxtda və digər iri şəhərlərdə yerləşir. Regionlarda yaşayan qadınlar bu fəaliyyətlərdən az bəhrələnirlər. Daha az bacarıqlara və resurslara malk olduqlarından təşkilatlanmaq və ya qeyri-formal qruplar halında belə birləşə bilmirlər. Regionlarda müvafiq resurs mərkəzlərinin olmaması, stereotiplər və ev işlərinin çoxluğu, özünə inamın zəif olması qadınların sosial aktivliyinə birbaşa təsir edir. Gənc qızlar ictimai fəaliyyətlərə az maraq göstərir, cünki bu onların gələcək ailə həyatına təsir edir. Gənc xanımların ev, həyat yoldaşı və azyaşlı uşağının qayğısına qalmaq məcburiyyəti, üstəlik həyat yoldaşının qısqanclığı onların sosial həyatda daha aktiv mövqeyinə mane olur.
Həssas qruplardan olan qadınlar
Qaçqın və məcburi köçkünlər, ailə başçısını itirmiş və az təminatlı ailələrdəki qadınlar daha həssas qruplara aid edilir. Həyat yoldaşnın vəfatı, müharibə sonrasında fiziki imkanlarının məhdudlaşması və ya ölkəni tərk etməsi ailənin bütün yükünü qadının üzərinə salır. Bu cür ailələrdəki qadınlar daha az bacarıqlara, biliyə, resurslara malik olduqlarından digərlərinə nisbətən zorakılığa, ayrı-seçkiliyə daha çox məruz qalırlar. Həssas qrupdan olan qadınların insan alveri qurbanlarına çevrilmə riski daha yüksəkdir. Son illər Azərbaycan insan alveri qurbanlarının bir ölkədən digər ölkəyə aparıldığı tranzit ölkədən mənbə ölkəyə çevrilmişdir. 2011-ci ildə insan alveri ilə bağlı 69 cinayət faktı, fahişəliyə cəlb etmə ilə bağlı 43 cinayət faktı, ö cümlədən 29 insan alveri qurbanı qeydə alınmışdır (İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə İdarəsinin statistik məlumatı).
Qacqın və məcbüri köçkün düşərgələrində, icamalarında məskunlaşan qadınlara qarşı cinsi qısnama/təcavüz/istismar və zorakılıq halları – 28% (UNFPA 2008) digər qadınlara qarşı törədilənlərdən 12% daha çoxdur.
Zorakılıq Azərabycanda tabu mövzu oldugundan cinsi zorakılığa məruz qalmış qadın bunu hətta öz ailəsinə belə bildirmir. Səbəb isə ictimai stereotip olan “bütün hallarda günah qadındadır” fikri, məsələyə “əgər qadın geyiminə, rəftarına, davranışına fikri versəydi, bu baş verməzdi”, deyə formalaşmış ictimai yanaşmadır.
Məişət zorakılığı haqqında qanunun qəbul edilməsi son illərdə məişət zorakılığı faklarının artmasına mane olmadı. 2010-cu ildə 109, 2011-ci ildə isə 135 qadın məişət zorakılğının qurbanı olmuşdur. “Təmiz Dünya” İB tərəfindən 2011-ci il yanvar-noyabr ayları statistikasına əsasən ər-arvad arasında mübahisə zəminində 47 qadının öldürüldüyü, 32 qadının isə ağır xəsarət aldığı qeyd olunur (www.ayna.az, 2011). Ən dəhşətlisi isə, ailə üzvləri tərəfindən zorakılığa məruz qalan qadının şikayətə, hüquqlarını bərpa etməyə meyl göstərməməsidir. Buna səbəb yenə də qadının kişidən daha asılı mövqedə olması, kişini özündən yüksək tutaraq onun hərəkətlərinə haqq qazandırması, istənilən növ (fiziki, psixoloji, iqtisadi) zorakılıqda özünü təqsirkar hiss etməsidir.
2012-ci ildə Aran regionunda 4 icmada (Oxfam) kişi və qadınlarla fokus qrup müzakirələri keçirildi. Müzakirələrdə zorakılığın baş verməsində əsas səbəb “qadının düzgün olmayan hərəkəti, ailəsinin qayğısına yaxşı qalmaması, ərinə cavab qaytarması göstərildi”. Hətta səbəb kimi çox zaman “yaxşı at özünə qamçı vurdurmaz” misalı da nümunə gətirildi. Iştirakçıların 42%-i ərin arvadını döyməsini onun şəxsi işi kimi səciyyələndirərək bu davranışa haqq qazandırdı. Nəticə onu göstərir ki, qadının zorakılığa məruz qalması çox zaman “ailə məsələsi/şəxsi məsələ sayıldığından” zərərçəkmiş bunu “açıb-ağartmır” və “ailəsini qorumaq” üçün susur. Hüquq-muhafizə orqanlarının bəzən konservativ munasibəti də qadının şikayət etməsini çətinləşdirir. Qadın polislərin olması zərərçəkən qadınların şikayət etmə prosesini daha real edər.
Bu gün cəmiyyətimizi digər toplumlar ilə müqayisə edərkən nümunəvi cəhətlərimizdən biri kimi bizdə qadına verilən hörmət və dəyəri misal gətirir, Şərqdə ilk dəfə olaraq məhz Azərbaycanda qadına seçmək və seçilmək hüququnun verilməsindən fəxrlə danışırıq. Ancaq bu gün hələ də qadını biloloji fərd kimi görür, onun üzərinə düşən vəzifələri “ailə və uşaq qayğısı” kimi dar çərçivəyə sığdıraraq, qadını sosial varlıq kimi də qəbul etmirik bu tip yanaşma ilə onun ictimai həyatda iştirakını məhdudlaşdırırıq.
İstinad edilən mənbələr
- Gender Bərabərliyi və QadınTəşəbbüsləri İctimai Birliyi-
Gender meynstrimnqi: Vətəndaş Cəmiyyətinin rolu: Milli Gender Mexanizmlərinin Monitorinqinin nəticələri, Bakı, 2010
- Azerbaijan Human Development Report – Gender attitudes in Azerbaijan: Trends and Challanges, UNDP Azerbaijan 2007
- Oxfam Azerbaijan – Findings of FGD on the violance situation of in 4 communities, 2012
- Mərkəzi Seçki Komissiyasının saytı-statistik məlumat
- Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin İnsan Alverinə qarşı Mübarizə İdarəsinin saytı- statistik məlumat
- Qualitative assessment of major causes of violence committed against İDP/refugee women in Azerbaijan, İCSR, WARD – Baku 2011
- Dövlət Statistika Komitəsi, 2011
- Təmiz Dünya İB- Ayna az
Bu məqalə “CEDAW ƏMƏLDƏ” adlı layihənin müsabiqəsi üçün hazırlanmışdır.
FOTO: Kieran Doherty

Hər yayımda təqdim olunan mövzu başlıqlarında müəllifi olduğunuz və ya tərcümə etdiyiniz məqalələri bizim veb-səhifəmizdə yayımlıya bilərsiniz.
Pingback: viagra without a doctor prescription
Pingback: doctor7online.com
Pingback: albuterol inhaler for sale
Pingback: cialis no doctor's prescription
Pingback: ciprofloxacin otc
Pingback: viagra 100 mg eu
Pingback: viagra side effects
Pingback: buy naltrexone
Pingback: chloroquine 250 mg tablets
Pingback: who has tylenol on sale
Pingback: viagra online without prescription
Pingback: chloroquine tablet price in india
Pingback: hydroxychloroquine 400mg tab
Pingback: buy viagra online without prescription
Pingback: cialis otc
Pingback: viagra 100mg 100 tabs $100
Pingback: generic cialis 20mg
Pingback: bimatoprost for sale
Pingback: best time to take viagra 50mg
Pingback: how to get some viagra
Pingback: buy chloroquine phosphate
Pingback: best college essay help
Pingback: writing a dissertation
Pingback: help writing essay
Pingback: custom english essays
Pingback: essay editing service reviews
Pingback: i need someone to write my research paper
Pingback: writing a doctoral thesis
Pingback: write my thesis paper
Pingback: who to write a thesis
Pingback: cialis generic over the counter
Pingback: buy cialis online
Pingback: canada pharmacies/account
Pingback: cialis no prescription
Pingback: generic cialis
Pingback: canada cialis online
Pingback: buy female viagra australia
Pingback: thesis consultant
Pingback: writing a thesis paper
Pingback: expert essay writers
Pingback: do my essay cheap
Pingback: buy cialis c5
Pingback: buy generic cialis
Pingback: cheap canadian generic viagra
Pingback: sildenafil canada prescription
Pingback: cheap viagra generic best price
Pingback: viagra 75 mg price
Pingback: teva generic viagra cost singapore
Pingback: cialis ingredients australia
Pingback: tadalafil 20mg price in india
Pingback: possible side effects of amoxicillin
Pingback: is there penicillin in azithromycin
Pingback: celebrex black box warning
Pingback: celecoxib 100mg
Pingback: how does cephalexin work on cells
Pingback: dosage for cephalexin 500mg
Pingback: cymbalta dosage strengths
Pingback: cymbalta dreams
Pingback: how to buy viagra online uk
Pingback: acheter viagra sildenafil pfizer
Pingback: robin williams viagra
Pingback: cialis free trial south africa
Pingback: achat levitra canada
Pingback: viagra sex stories australia
Pingback: buy generic cialis paypal
Pingback: generic viagra pictures south africa
Pingback: acheter viagra in st raphael
Pingback: rx sildenafil tablets
Pingback: cialis generic otc
Pingback: cialis dosage reddit australia
Pingback: sildenafil price comparison uk
Pingback: buy generic viagra 25mg
Pingback: stepmom viagra accident
Pingback: generic sildenafil in usa
Pingback: brand cialis 100mg
Pingback: generic viagra india australia
Pingback: buy tadalafil 100mg
Pingback: viagra 50 mg price
Pingback: achat viagra online
Pingback: cialis coupon 20mg
Pingback: female viagra pills price
Pingback: sildenafil for sale
Pingback: buy generic viagra india
Pingback: acheter viagra 100mg pfizer
Pingback: buy sildenafil 100mg uk
Pingback: meds online
Pingback: where can i buy cialis in the uk
Pingback: buy with paypal
Pingback: 20mg for sale
Pingback: viagra z egypta
Pingback: urgent cash advance
Pingback: cost of tadalafil without insurance
Pingback: cialis 10 mg tablet
Pingback: whats better cialis viagra or levitra
Pingback: buy brand name ativan
Pingback: marks pharmacy canada
Pingback: price of cialis
Pingback: optimal rx pharmacy
Pingback: pharmacy tech practice tests online free
Pingback: cialis 20mg uk
Pingback: otc viagra
Pingback: cytotmeds.com
Pingback: prednisone reviews side effects
Pingback: hydroxychloroquine 600 mg
Pingback: cost of dapoxetine in australia
Pingback: free dating sims on steam
Pingback: does hydroxychloroquine work
Pingback: fda has approved hydroxychloroquine
Pingback: hydroxychloroquine drug interactions
Pingback: keto broccoli
Pingback: female viagra 2015
Pingback: kaiser permanente online pharmacy
Pingback: regcialist.com
Pingback: is it legal for us citizens to buy prescription drugs from canada
Pingback: discount coupon for dapoxetine
Pingback: ivermectin medscape
Pingback: side effects from prilosec
Pingback: what is seroquel for
Pingback: what is sertraline hcl 50 mg used for
Pingback: lexapro side effects first week
Pingback: stromectol 6mg a45
Pingback: stromectol antiparasitic for uti
Pingback: atorvastatin high
Pingback: kanye west lexapro
Pingback: cialis tadalafil tablets
Pingback: cialis india
Pingback: stromectol 6mg online
Pingback: viagra sale asda
Pingback: duloxetine hcl cap 40mg
Pingback: 1
Pingback: amoxicillin for eye infection
Pingback: buy propecia online in india
Pingback: prednisone 477
Pingback: can you buy generic cialis in canada
Pingback: what is ivermectin medicine
Pingback: tadalafil prescription price
Pingback: ivermectin tablets for humans
Pingback: buy stromectol
Pingback: ivermectin at tractor supply
Pingback: zithramax 200 mg
Pingback: buy ventolin inhalers from spain
Pingback: ivermectin prostate cancer
Pingback: ivermectin demodex
Pingback: ivermectin heartworm treatment
Pingback: buy cialis online no prescription usa
Pingback: strep throat zithromax
Pingback: ed pills otc
Pingback: lisinopril before anesthesia
Pingback: buy dapoxetine with paypal
Pingback: how to buy cheap cialis
Pingback: clamelle otc
Pingback: azithromycin otc usa
Pingback: buy viagra queensland
Pingback: amoxicillin script
Pingback: lasix 2 mg
Pingback: high limit live roulette
Pingback: 32 neurontin
Pingback: plaquenil sale
Pingback: order prednisone 20mg
Pingback: avana 100 mg
Pingback: teva provigil buy
Pingback: stromectol pills
Pingback: azithromycin cost
Pingback: neurontin 300mg
Pingback: generic cialis daily
Pingback: avana 100 in india
Pingback: modafinil goodrx
Pingback: combivent buy
Pingback: cialis pharmacy cost
Pingback: rush limbaugh viagra
Pingback: sildenafil citrate 50mg tablets
Pingback: discount cialis
Pingback: ivermectin pills human
Pingback: cialis 20 mg non prescription miami
Pingback: sildenafil citrate 25mg buy
Pingback: cialis reviews
Pingback: what is azithromycin
Pingback: slots of vegas casino bonus
Pingback: sildenafil mexico pharmacy
Pingback: how do i get viagra pills
Pingback: sildenafil 50 mg pill
Pingback: cialis for women
Pingback: cialis cheap
Pingback: real cialis 20mg
Pingback: viagra triangle chicago
Pingback: emblem health
Pingback: men on viagra videos
Pingback: cheap viagra online
Pingback: viagra 20 mg
Pingback: how can i get cialis over the counter
Pingback: define viagra
Pingback: cost of viagra cvs
Pingback: meloxicam dose for rabbits
Pingback: ivermectin 3mg
Pingback: buy ventolin nz
Pingback: ivermectin purchase
Pingback: generic cialis uk cost
Pingback: who makes ivermectin
Pingback: stromectol purchase
Pingback: flccc ivermectin
Pingback: flccc alliance website
Pingback: baricitinib acr 20
Pingback: tizanidine 503
Pingback: latisse eyebrows
Pingback: clomid citrate
Pingback: bimatoprost 0.01
Pingback: Anonymous
Pingback: tizanidine 2018
Pingback: flccc protocol
Pingback: ivermectin 4000 mcg
Pingback: ivermectin 3mg tablets price
Pingback: where to buy ivermectin cream
Pingback: stromectol usa
Pingback: stromectol tab 3mg
Pingback: ivermectin lotion
Pingback: ivermectin 3mg tab
Pingback: ivermectin in india
Pingback: Anonymous
Pingback: ivermectin brand
Pingback: stromectol buy
Pingback: cost of stromectol medication
Pingback: Anonymous
Pingback: stromectol price
Pingback: where to buy ivermectin
Pingback: order viagra mail
Pingback: ivermectin where to buy
Pingback: ivermectin tablets for humans
Pingback: ivermectin tablets
Pingback: frontline doctors ivermectin
Pingback: ivermectina walmart
Pingback: ivermectin tablets
Pingback: where can i buy ivermectin
Pingback: ignition casino legit
Pingback: where to purchase ivermectin
Pingback: cost of ivermectin
Pingback: what is cialis
Pingback: stromectol over the counter
Pingback: prednisone 10mg generic
Pingback: cialis prix
Pingback: cheapest tadalafil cost
Pingback: cialis without prescriptions
Pingback: can i buy ventolin over the counter australia
Pingback: provigil cost usa
Pingback: provigil nome generico
Pingback: buy tadalafil online
Pingback: stromectol 15 mg
Pingback: generic cialis
Pingback: Here
Pingback: zithromax cost canada
Pingback: buy sildenafil in canada
Pingback: ivermectin prescription
Pingback: tadalafil citrate
Pingback: tadalafil generic date
Pingback: buy viagra discount
Pingback: ivermectin 3 mg tablet dosage
Pingback: cialis without prescription
Pingback: tadalafil 5mg prices
Pingback: canada cialis pills
Pingback: cialis dosage
Pingback: canadian online pharmacies
Pingback: sildenafil citrate tablets
Pingback: cialis canada
Pingback: cialis black
Pingback: how to get prescription drugs without doctor
Pingback: stromectol preis
Pingback: sildenafil tablets uk
Pingback: how to buy sildenafil tablets
Pingback: tadalafil cialis
Pingback: cialis bula
Pingback: cialis price costco
Pingback: what are the side effects of prednisone 20mg
Pingback: prednisone 20mg side effects in women
Pingback: cialis with prescription online
Pingback: merck covid 19 drug
Pingback: molnupiravir india
Pingback: 1longitude
Pingback: tadalafil femme
Pingback: price for generic cialis
Pingback: cost of generic cialis
Pingback: stromectol tablets uk
Pingback: prednisone side effects in dogs
Pingback: best generic viagra online
Pingback: generic cialis
Pingback: play free win real cash
Pingback: buy female viagra online cheap
Pingback: buy viagra online
Pingback: ivermectin for humans
Pingback: ivermectine posologie
Pingback: stromectol ingredients
Pingback: casino sites online
Pingback: cheap cialis
Pingback: augmentin medical
Pingback: cialis without a doctor prescription
Pingback: viagra without doctor prescription
Pingback: generic cialis
Pingback: purchase oral ivermectin
Pingback: ciprofloxacin citalopram
Pingback: ciprofloxacin moa
Pingback: ivermectin for rosacea
Pingback: tadalafil 20 mg teilbar
Pingback: ivermectin dengue
Pingback: ivermectin 200 mcg
Pingback: order doxycycline 100mg without prescription
Pingback: ivermectina pastillas
Pingback: stromectol coronavirus
Pingback: ivermectin 0.08
Pingback: clindamycin coverage
Pingback: cephalexin medicine
Pingback: cost of cialis
Pingback: vantin
Pingback: ciprofloxacin medicine
Pingback: what does minocycline treat
Pingback: stromectol covid 19
Pingback: ivermectin 0.08
Pingback: ivermectin buy online
Pingback: meritroyalbet
Pingback: lasix 160 mg
Pingback: tadalafil research liquid
Pingback: madridbet
Pingback: meritking
Pingback: meritking
Pingback: trcasino
Pingback: lasix 100mg
Pingback: ielexusbet
Pingback: eurocasino
Pingback: why buy cialis. com
Pingback: ivermectin purchasing
Pingback: meritroyalbet
Pingback: stromectol purchase
Pingback: eurocasino
Pingback: eurocasino
Pingback: cheap tadalafil
Pingback: stromectol uk
Pingback: ivermectin 1
Pingback: ivermectine
Pingback: madridbet
Pingback: lucky land casino
Pingback: buy cialis information
Pingback: ivermectin 8000 mcg
Pingback: oral ivermectin cost
Pingback: cialis for daily use reviews
Pingback: ivermectin pills human
Pingback: ivermectin canada
Pingback: ivermectin buy
Pingback: ivermectin drug
Pingback: ivermectin oral 0 8
Pingback: clomid 200 mg daily
Pingback: where to buy clomid in canada
Pingback: clomid india
Pingback: how much does ivermectin cost
Pingback: stromectol amazon
Pingback: child porn
Pingback: ivermectin uk
Pingback: cheap pet meds without vet prescription
Pingback: buy ivermectin nz
Pingback: drugs that cause ed
Pingback: non prescription ed drugs
Pingback: does ivermectin kill fleas
Pingback: ivermectin pediatric dose
Pingback: ivermectin insecticide
Pingback: best ed medication
Pingback: ivermectin for humans
Pingback: canadian online pharmacy
Pingback: buy prescription drugs without doctor
Pingback: ed drugs online from canada
Pingback: prescription drugs
Pingback: cialis from india
Pingback: ivermectin
Pingback: cialis with dapoxetine